Сочинение по татарскому языку про здоровья

Презентация «Береги свое здоровье» («Сэламэтлегенне сакла») на татарском языке
презентация к занятию (средняя группа) на тему

Скачать:

Предварительный просмотр:

Подписи к слайдам:

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Пояснительная записка.В татарском детском фольклоре,лучших произведениях татарской детской поэзии заключены большие возможности для умственного ,нравственного и эстетического развития дошкольник.

Хөрмәтле коллегалар, бүгенге темабызны дәвам итеп, минем шуны әйтәсем килә. Без балалар бакчасында тәрбия һәм белем бирү программасында , беренче төркеменнән башлап, балаларның авазларны дөрес ә.

презинтация для воспитателей и родителей.

Дидактическая игра по УМК “Татарча сөйләшәбез” (Говорим по-татарски) по обучению детей дошкольного возраста ( 6 – 7 лет)татарскому языку.Проект «Без инде хәзер зурлар, мәктәпкә илтә юллар» «Кто ч.

Краткосрочный курс обучения татарскому языку для родителей и детей, не владеющих татарским языком.

Данная программа курса имеет практическую направленность, подразумевает гибкость и вариативность, направлена на развитие татарской речи и формирование навыков общения у детей старшего дошкольного возр.

ИНДИВИДУАЛЬНЫЙ ПЛАН ПОВЫШЕНИЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО УРОВНЯ воспитателя (по обучению детей татарскому языку)первой кв. категории на межаттестационный период на 2018-2023 г. Ахметовой Гульгены Му.

Источник

Уроки Здоровья для классных часов (на татарском языке)

специалист в области арт-терапии

Выбранный для просмотра документ Здоровье в ваших руках.doc

СӘЛАМӘТЛЕГЕБЕЗ ҮЗ КУЛЫБЫЗДА

Максат. Укучыларда көндәлек режимны төгәл үтәү, дөрес туклану, сәламәт тормыш рәвеше, сәламәтлекне саклау һәм ныгыту күнекмәләре булдыруга омтылыш тәрбияләү.

Укытучы. 7 апрель – Бөтендөнья сәламәтлек саклау көне. Шулай ук быелгы ел безнең республикада спорт һәм сәламәт яшәү рәвеше елы буларак билгеләп үтелә. Шул уңайдан бүген без сыйныф сәгатендә сәламәтлек һәм сәламәт яшәү рәвеше турында сөйләшербез.

«Сәламәтлек—җәүһәр, ләкин тиз югала», диелә татар халык мәкалендә. Бу мәкальне сез ничек аңлыйсыз? (Сәламәтлек – кеше өчен иң кадерле нәрсә, ләкин аны сакларга кирәк, бер югалтсаң, аны кире кайтаруы бик авыр. Сәламәт булмаган кешегә дөньяның бер кызыгы да юк) Әйе, укучылар, бик дөрес.

«Дөньяда иң кечкенә бәхет — байлык, иң зур бәхет—саулык», дип юкка гына әйтмиләр бит. «Татар теленең аңлатмалы сүзлегендә: «Сәламәтлек—саулык, тазалык», дип әйтелә. Хәзер шушы төшенчәне үзегез тулыландырыгыз әле. Нәрсә соң ул сәламәтлек?

Сәламәтлек — ул. (физик һәм рухи иминлек, куңел күтәренкелеге, уңай кичерешләр белән яшәү һ.б.).

— Сәламәт булуның асылы тормыш-көнкүрештә безнең нинди гадәтләргә ия булуыбыз белән дә бәйле. «Гадәт — кемгә дә булса хас, нык урнашкан характер үзенчәлекләре. Еш, системалы рәвештә кабатланудан ихтыяҗга әверелгән үз-үзеңне тотыш, сыйфат», дип әйтелә «Татар теленең анлатмалы сүзлегендә. Нинди эш-гамәлләрне сез гадәт дип атар идегез? (Көндәлек режимны үтәү, дөрес туклану, спорт белән шөгыльләнү, телевизор карарга ярату, ашаганда китап уку, тәмәке тарту, спиртлы эчемлекләр куллану, шәхси гигиена, ял итү, чыныгу, компьютер артында озак утыру һ..б.).

— Хәзер шушы санап киткән гадәтләрне ике төркемгә бүлик әле, аларның кайсылары сәламәтлекне ныгыта, ә кайсылары, киресенчә, аны какшата, бетерә? (Укучыларның җаваплары тыңлана.)

Укытучы: Кеше сәламәтлеген саклауны һәм ныгытуны тәэмин иткән яшәү рәвеше, кешенең үз-үзен дөрес тотышы һәм аек фикер йөртүе сәламәт яшәү рәвеше дип атала.

Яшәү рәвеше – кешенең сәламәтлеген тәэмин итүчешартларның берсе ул. Белгечләр раславынча, сәламәтлек түбәндәге шартларга бәйле:

50 % — яшәү рәвешенә;

20 % — экологик хәлгә;

10 % — медицина хезмәте күрсәтүгә.

Сәламәт яшәү рәвеше нидән гыйбәрәт соң? Аның төп өлешләренә нәрсәләр керә?Алар:

Начар гадәтләргә бирешмәү.

1 укучы: Көндәлек режим турында сөйли.

Көндәлек эш, йокы, ашау-эчү, ялны дөрес оештыру кешенең тәүлек дәвамында эшкә сәләтлелегенең җайга салынган булуына бәйле. Әйтик, эштә иң югары нәтиҗәлелеккә иртәнге сигездән көндезге бергә кадәр, кичке дүрттән кичке җидегә кадәр ирешергә мөмкин. Менә ни өчен мәктәптә I сменада уку II сменада укудан күпкә нәтиҗәлерәк. Игътибар итсәк, көндезге бердән кичке дүрткә кадәр көндезге аш, аштан соң ял итү өчен иң кулай вакыт. Мәктәпкәчә балалар учреждениеләрендә, ял йортларында, хастаханәләрдә көн тәртибе нәкъ шулай төзелә. Көнне файдалы уздыру һәм үз-үзеңә ыгы-зыгы тудырмас өчен, йокыдан вакытында торырга кирәк: иртәнге күнегүләр ясарга, ашап-эчәргә, мәктәпкә ашыкмыйча барырга вакыт ж.итәрлек булсын. Көндезге ашны һәркөнне бер үк вакытта ашарга күнексәң яхшы. Ашаганнан соң, бераз ял итеп алырга, аннан соң гына дәрес әзерләргә, физик эш белән шөгыльләнергә керешергә мөмкин. Көн тәртибендә йокыга 7—8 сәгать вакыт бүлеп бирелә. Моны, һичшиксез, үтәргә кирәк.

2 укучы: Ш ә хси гигиена турында сөйли.

Кеше организмы ү зен ә берт ө рле фабрика кебек. Т ә н тиресе аша аксымнар эшк ә ртел ү д ә н хасил булган калдыклар б ү ленеп чыга. К ө н д ә вамында тире тузан, микроблар бел ә н пычрана, дим ә к, ул начар сулый башлый, тир б ү ленеп чыгу кыенлаша, ж,ылылык алмашы кими, тире һәм кием нәр керл ә н ә. Пычрак тиредә микроорганизмнар тиз үрчи. Шапшак кешенең һәр квадрат сантиметр тире өслегендә 40 меңгә якын микроб була, шулар арасында авыру кузгатучылар да булырга мөмкин. Бары тик сабынлап кайнар су белән юганда гына, тире бүлеп чыгару продуктларыннан һәм микроблардан тулысынча арына.

Ашаганнан соң тешләргә азык ябыша, авыз куышлыгында микроблар үрчи. Бу, үз чиратында, теш авырулары китереп чыгара. Ашаганнан соң тешләрне һәм теш араларын чистартырга, авызны чайкарга киңәш ителә. Теш щеткасын даими алыштырып торырга, елга ике тапкыр теш врачына күренергә кирәк.

Укытучы: Укучылар, сәламәт булу өчен иң мөһиме— дөрес туклану.

Безнең организмыбыз без кабул иткән ризык хисабына яши. Без нинди ризык ашыйбыз соң? (Укучыларның җаваплары тыңлана.)

Ә хәзер игътибарыгызга ике уен тәкъдим итәм.

Өстәл өстенә төрле ризыкларның рәсеме яки муляжы (икмәк, сөт, эремчек, баллы сагыз, кыздырган бәрәңге, киптерелгән икмәк, газлы су һ.б.) куела. Укучыларга шуларны ике төркемгә — зарарлы һәм файдалы ашамлыклар төркеменә бүләргә тәкъдим ителә.

Укучылар тартмадан чиратлап төрле җиләк-җимешләрнең муляжларын ала һәм аның нинди файдасы барлыгын һәм нинди витаминнарга бай булуын әйтә.

Укытучы, Организм өчен безнең нинди ризык ашавыбыз гына түгел, ә аның кабул итү вакыты да гаять мөһим. Ризыкны көнгә 4 — 5 мәртәбә аз-азлап ашарга киңәш ителә, ләкин йоклар алдыннан ашарга ярамый. Аның нинди зыяны бар соң? Әйдәгез, ачыклап үтик.

3 нчеукучы. Ашказаны, уникеилле эчәк, бавыр, үт куыгы, ашказаны асты бизе — болар барысы да ашкайнату органнары. Алар ничек эшли соң? Азык башта ашказанына эләгә, анда эшкәртелә һәм аннан уникеилле эчәккә китә, шунда ул эчәклек һәм кан тамырлары стеналары аша канга таралырлык дәрәҗәдә тулысынча эшкәртелә. Азык яхшы эшкәртелсен өчен үт суы һәм ашкайнату бизе сыекчасы кирәк. Бавыр үт суын эшләп чыгара һәм ул үт куыгында саклана. Азык уникеилле эчәккә эләгүгә, үт куыгы кысыла һәм үт суы уникеилле эчәккә үтә. Шул ук вакытта ашкайнату бизе дә сыекча бүлеп чыгара. Шулар ярдәмендә азык тулысынча эшкәр-телеп бетә. Эш шунда ки, без йокларга яткач, уникеилле эчәк тә «йоклый», эшкәртми башлый. Димәк, ашказаны ризыкны уникеилле эчәккә җибәрә, ә ул бу вакыт­та инде «йоклый». Эчәклек сузыла, үт суы һәм аш­кайнату бизе сыекчасы бүленеп чыга, ләкин уни­кеилле эчәкнең «йоклавы» нәтиҗәсендә алар кире әйләнеп кайта. Үт суы үт куыгында куера һәм тора-бара ташка әйләнергә мөмкин. Ә ашкайнату бизе сыекчасы ашказаны асты бизе тукымаларын «эшкәртә» башлый. Нәтиҗәдә ашказаны асты бизе ялкынсына, ә иң куркынычы—эшләүдән туктарга мөмкин. Шуңа күрә, ризык тулы­сынча эшкәртелеп бетсен өчен, кичке ашны йок­ларга ким дигәндә 2 сәгать кала ашарга кирәк.

4 нче укучы: Х. Халиковның “Хәрәкәттә — бәрәкәт” шигырен укый.

5 нче укучы: Хәрәкәт активлыгы турында сөйли

Хәрәкәтләнү йөз даруны алыштыра, ләкин бер дару да хәрәкәтләнүне алмаштыра алмый, диләр. Аз хәрәкәтләнү (гиподинамия) күп авыруның сәбәпчесе булырга мөмкин, шунлыктан, көн саен 10 — 20 ми­нут дәвамында җәяү йөрергә (мәктәпкә җәяү барыр­га, йоклар алдыннан саф һавада йөрергә), үзеңне һәр көн иртәнге күнегүләр ясарга гадәтләндерергә кирәк. Йөзү һәрьяктан аеруча файдалы дип исәпләнелә. Умыртка кәкрәюне булдырмый калу, мускулларны ныгыту, көчне арттыру, үзеңдә чыдамлылык тарбияләү өчен йөзү — бер дигән алым.

Физкульминутка ясап алу

6 нчы укучы: Ял итү турында сөйли.

Ял итү ул 7—8 сәгатьлек йокы гына түгел. Моннан тыш, спорт уеннарында катнашырга, мунчага яки саунага йөрергә, су коенырга, чаңгы шуарга, ягъни ак­тив ял итәргә дә кирәк. Узеңә генә мондый ялны оештыру кыенрак. Көндәлек мәшәкатьләрне читкә куеп торып, гаилә, дуслар белән бергәләп күңел ачу рухи көч өсти, эшкә яңа дәрт бирә.

7 нче укучы: Чыныгу турында сөйли.

Физик яктан сау-сәламәт, чыныккан кеше авыру­ларга каршы тору сәләтенә ия булып кына калмыйча, тормышны сөючәнлеге, эшкә сәләтлелеге, ризыктан тәм таба белүе белән дә аерылып тора.

Чыныгу чараларына һ ава, су, кояш кер ә . Чыныгу ө чен кайбер кагыйд ә л ә рне бел ү д ә кир ә к.

1. Организмны аз-азлап чыныктыра башлыйлар. Юеш с ө лге бел ә н с ө ртен ү , салкын су бел ә н коену, ачык һ авада ялан т ә н й ө р ү д ә н чыныгуны ң катлаулырак т ө рл ә рен ә к ү черг ә м ө мкин.

2. Кояшлы җ ылы к ө нн ә рд ә , с ә лам ә тлек р ө хс ә т итк ә нд ә , һ ава ванналарын м ө мкин кад ә р ешрак алу бик файдалы.

3. Артык йомшак, җ ылы урында йокларга к ү некм әү х ә ерле. Т ө нг ә форточканы ачып калдырса ң , бигр ә к т ә яхшы.

4. Ирт ә -кич аяк-кулларны салкынча су бел ә н чай­карга гад ә тл ә нерг ә кир ә к. Атнага 2 — 3 тапкыр сал­кынча су бел ә н коену да чыныгуны ң бер т ө ре.

5. Һә р н ә рс ә не ң чамасы бар: к ү г ә рг ә нче коену да, т ә н пешк ә нче кызыну да зыянга гына.

Укытучы. Ә авырганда без ничек дәваланабыз соң? (Дару эчәбез.)

— Сез нинди дарулар беләсез? (Укучыларның җавабы тыңлана.)

— Ә нинди дару үләннәрен беләсез? (Мәтрүшкә, юкә чәчәге, гөлҗимеш, гөлбадран, алоэ гөле һ.б.)

(Дару үләннәре турында укучыларның чыгышы тыңлана. «Мәгариф» журналының 2003 нче елгы 1,2,5, бнчы саннарында бирелгән мәгълүматларны кулланырга мәмкин.)

Укытучы. «Яхшылык күрәсең килсә, яхшылык ит», диелә татар халык мәкалендә. Бу мәкальне сез ничек аңлыйсыз? (Кешеләргә эшләгән яхшылык сиңа яхшылык булып кайта.) Әйе, кешеләргә һәрвакыт яхшы мөгәмәләдә, изге күңелле, мәрхәмәтле, шәфкатьле мөнәсәбәттә булу безнең сәламәтлеккә уңай йогынты ясый. Ә ачулы, тар күңелле булу, башкаларның уңышыннан көнләшү сәламәтлеккә дә зыян китерә. Һәрвакыт уңай хис-тойгылар гына кичерү дә безнең сәламәтлегебезне ныгытырга ярдәм итә. Димәк, физик һәм психик сәламәтлегебез нык булсын өчен, без нәрсә эшли алабыз соң? (Миһербанлы-шәфкатьле, ярдәмчел булырга, бер-береңэ матур, ягымлы сүзләр әйтеп, күңелләрне күтәрергә омтылырга кирәк.)

Хәзер мин сезгә «Матур сүзләр» уены тәкъдим итәм.

Укучылар түгәрәк ясап баса. Һәрберсе, үз янәшәсендәге кешегә матур сүзләр әйтеп, туп ыргыта. Уен шул рәвешле түгәрәк буйлап дәвам итә. Матур сүз әйтә алмаган укучы уеннан чыга.

(Тактага агач рәсеме эленә.)

Укытучы. Укучылар, тактага эленгән «Сәламәт­лек агачы»н яшелләндерергә кирәк. Сәламәт булу өчен без нинди кагыйдәләрне төгәл үтәргә тиеш? Һәрберегез өстәлләрегездәге «яфрак»ларга шушы кагыйдәләрне язып, алар белән агачны бизик. («Яфрак»лар укучы өстәленә алдан әзерләп куе­ла. Укучылар, тиешле сүзләрне язып, аларны агачка беркетә.)

Укытучы. «Сәламәтлегеңне саклыйсың килсә, һәр эшеңдә сак бул», дигән Р. Фәхреддин. Кеше үзен сәламәт итеп тәрбияли алса, ул тормыш авырлыкларына да тиз бирешми. Сәламәт булыгыз!

Источник

Сочинение «Мой родной язык». Гатина Динара, 6 Б класс, МБОУ «СОШ№31»

Сочинение «Мой родной язык»

Скачать:

Предварительный просмотр:

Я живу в Республике Татарстан поэтому моим родным языком является татарский язык. Татарский язык — это национальный язык татар и язык Республики Татарстан. Является вторым по распространённости и по количеству говорящих национальным языком в Российской Федерации. Относится к поволжско-кыпчакской подгруппе кыпчакской группы тюркских языков. На сегодняшний день на татарском говорят 9 млн. человек.

Вся моя семья с самого рождения говорят на татарском и я, в том числе. Этот язык богат красотой. У каждой национальности есть свой неповторимый язык. Я считаю человек красиво говорит когда, говорит правильно. Чтобы красиво говорить нужно не только знать слова, но и знать грамматику. Грамотность — это и есть умение владеть родным языком на высоком уровне. Я горжусь тем что я знаю и понимаю этот язык. Всем сердцем благодарна что я родилась в Татарстане, и я чувствую это моё. В школе я с первого класса изучаю татарский и с удовольствием работаю на уроке и мне нравится узнавать историю этого языка. Но самые первые учителя это наши родители. Ведь именно они учили нас словам. Мы должны понимать что наш родной язык это самое прекрасное сокровище в нём отражаются сказки песни архитектура одежда обычая и т.д.Нужно восхищаться татарским языком именно он может передать внутренний мир человека. Без языка человек не может развиваться потому что нам надо говорить своё мнение высказываться и делиться чувствами. Есть пословица ,,Язык поит и кормит и спину порет».Пословица говорит о том что с помощью общения можно зарабатывать на хлеб и воду, поддерживать хорошие отношения с людьми, которые в любое время помогут , но если ты сказал что-то плохое человеку, то ты можешь после этого сильно жалеть об этом, но слова-то уже не вернёшь назад. Нужно помнить что лучше сначала подумать, а затем говорить. Насколько не был красив наш язык, но к сожалению он может ранить. Каждый человек должен хранить свой язык. Даже при переезде в другую страну он должен помнить о своем прекрасном языке. Язык – это достояние народа, именно в нём заключён знаменитый русский дух, наша с вами душа. Каждый должен стремиться знать, изучать язык. Лично мне татарский очень близок. Мой родной язык — это моя сила, гордость. Для каждого человека родина начинается с его родного языка. С помощью него он начинает познавать окружающий мир, говорит свои первые слова. Человек растет, запоминает все больше слов. С помощью своего родного языка он говорит самые приятные и теплые слова близким, признается в любви. Сила языка необъятна, им можно как и ранить, так и сделать человека счастливым.

Помню в первом классе мы все учили стихи на татарском языке и рассказывали и это всё благодаря татарскому. Я с таким удовольствием читала этот стих потому что он так красиво звучал. Никакой язык не способен передать дух, настрой, величественность народа кроме как татарский. Также язык играет большую роль в образовании. Любой человек по национальности татар должен с 1 по 9 (или 11) класс изучать татарский. Да он достаточно сложен, но зато кой он великолепно красив. Татарский язык-это основа культуры, это наш дар. К сожалению мы начали терять на татарский язык его начали заменять другими словами. В прицепе я не против чтобы наш язык становился легче в разговоре ,но нельзя забывать о том что это история её не нельзя заменять она должна сохранится. Считаю, что должен уважать и беречь родной язык, не засорять его бранными словами

Я дорожу татарским языком и думаю он мне поможет в будущем и во взрослой жизни. Я считаю что язык он как человек с каждым днём развивается,растёт, меняться и становится богаче.

Источник